Polska architektura przeszła w ostatnich dwóch dekadach prawdziwą rewolucję. Czasy szarych, jednolitych blokowisk minęły, a ich miejsce zajęły śmiałe, innowacyjne projekty, które zmieniają oblicze polskich miast. Nowe muzea, sale koncertowe, biurowce i galerie handlowe zachwycają formą, funkcjonalnością i troską o detale.
Wybraliśmy dziesięć najciekawszych, naszym zdaniem, realizacji ostatnich lat. Budynki, które znalazły się w naszym zestawieniu, wyróżniają się nie tylko estetyką, ale także innowacyjnymi rozwiązaniami i wpływem na otaczającą je przestrzeń miejską.
1. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie
Architekci: Rainer Mahlamäki, Ilmari Lahdelma (Lahdelma & Mahlamäki Architects)
Rok ukończenia: 2013
Budynek Muzeum POLIN to prawdziwe arcydzieło współczesnej architektury. Jego minimalistyczna, prostopadłościenna bryła jest przełamana symbolicznym pęknięciem, które przepuszcza światło do wnętrza i tworzy spektakularną falującą przestrzeń. Pęknięcie to nawiązuje do przejścia Żydów przez Morze Czerwone i symbolizuje wielowiekową historię Żydów w Polsce.
Elewacja budynku wykonana ze szkła i miedzianej siatki harmonijnie komponuje się z otaczającym parkiem. Muzeum POLIN zdobyło liczne nagrody, w tym prestiżową European Museum of the Year Award w 2016 roku.
2. Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie
Architekci: Robert Konieczny (KWK Promes)
Rok ukończenia: 2016
Niezwykły budynek, który zdobył tytuł najlepszego budynku świata na World Architecture Festival w 2016 roku. Centrum Dialogu Przełomy to muzeum, które jednocześnie tworzy przestrzeń publiczną. Budynek jest częściowo ukryty pod ziemią, a jego dach tworzy miejski plac dostępny dla mieszkańców.
Obiekt doskonale wpisuje się w kontekst miejsca, nawiązując swoją formą do trudnej historii Szczecina. Jest przykładem architektury, która nie tylko spełnia swoją podstawową funkcję, ale także wzbogaca tkankę miejską i tworzy nową jakość w przestrzeni publicznej.
3. ICE Kraków Congress Centre
Architekci: Ingarden & Ewý Architekci, Arata Isozaki & Associates
Rok ukończenia: 2014
Centrum Kongresowe ICE to obiekt, który nie tylko wzbogacił ofertę kulturalną Krakowa, ale także stał się jego nową ikoną architektoniczną. Dynamiczna, asymetryczna bryła z charakterystyczną fasadą ze szkła i aluminium doskonale wpisuje się w panoramę miasta, oferując jednocześnie widok na Wawel i Wisłę.
Budynek mieści trzy główne sale: Audytoryjną na 1800 miejsc, Teatralną na 600 miejsc oraz Kameralną na 300 miejsc, a także liczne przestrzenie konferencyjne i bankietowe. ICE Kraków łączy wysoką funkcjonalność z wyrafinowaną estetyką.
4. Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie
Architekci: Estudio Barozzi Veiga
Rok ukończenia: 2014
Filharmonia Szczecińska to budynek, który zdobył najważniejszą europejską nagrodę architektoniczną - Mies van der Rohe Award w 2015 roku. Jego biała, geometryczna bryła inspirowana jest dachami hanzeatyckich kamienic i gotycką architekturą miasta.
Elewacja budynku zmienia swój wygląd w zależności od pory dnia - w nocy staje się wielką latarnią świecącą na różne kolory. Wnętrze budynku kontrastuje z minimalistyczną fasadą - jest ciepłe, wykończone drewnem i tworzy idealną przestrzeń do odbioru muzyki.
5. Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki w Toruniu
Architekci: Fernando Menis
Rok ukończenia: 2015
Niezwykły budynek, który wykorzystuje innowacyjną technologię "pikado" - mieszankę betonu i cegły, nawiązującą do gotyckiej architektury Torunia. Centrum Jordanki to obiekt o organicznej formie, która harmonijnie wpisuje się w historyczne otoczenie.
Budynek posiada unikalną akustykę, którą można modyfikować w zależności od rodzaju wydarzenia. Jego nieregularna bryła i surowe materiały tworzą intrygujący kontrast z gotycką panoramą miasta.
6. Katowicka Spodek i NOSPR
Architekci NOSPR: Konior Studio
Rok ukończenia NOSPR: 2014
Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, w połączeniu z ikonicznym Spodkiem, tworzy wyjątkową architektoniczną całość. NOSPR to budynek, który łączy funkcjonalność sali koncertowej o światowej klasy akustyce z przemyślaną estetyką nawiązującą do śląskiej tradycji.
Czerwona ceglana elewacja budynku przypomina tradycyjne śląskie osiedla robotnicze, a wnętrze zostało zaprojektowane z troską o każdy detal akustyczny. NOSPR i Spodek tworzą razem nowe kulturalne centrum Katowic i są częścią udanej rewitalizacji poprzemysłowych terenów miasta.
7. Brama Miasta w Łodzi
Architekci: Medusa Group
Rok ukończenia: 2019
Brama Miasta to kompleks dwóch biurowców, które tworzą symboliczne wejście do zrewitalizowanego centrum Łodzi. Budynki o dynamicznej, nieco przechylonej bryle, wykorzystują industrialną estetykę nawiązującą do przemysłowej historii miasta.
Elewacja ze szkła i betonu z charakterystycznymi skośnymi podporami tworzy wrażenie lekkości, mimo znacznych rozmiarów kompleksu. Brama Miasta doskonale wpisuje się w szerszy projekt Nowego Centrum Łodzi i stanowi jego architektoniczną dominantę.
8. Mocak - Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie
Architekci: Claudio Nardi Architects
Rok ukończenia: 2010
MOCAK powstał na terenie dawnej fabryki Schindlera i stanowi przykład udanej adaptacji poprzemysłowej przestrzeni. Projekt włoskiego architekta Claudio Nardiego łączy oryginalne elementy fabryki z nowoczesnymi, minimalistycznymi formami.
Charakterystyczne zębate dachy budynku nawiązują do przemysłowej architektury, jednocześnie zapewniając idealne górne oświetlenie przestrzeni wystawowych. MOCAK stał się ważnym punktem kulturalnej mapy Krakowa i przykładem udanej rewitalizacji poprzemysłowych terenów.
9. Q22 w Warszawie
Architekci: Kuryłowicz & Associates, APA Wojciechowski
Rok ukończenia: 2016
Q22 to jeden z najciekawszych wieżowców w Warszawie, wyróżniający się charakterystyczną nieregularną bryłą. Budynek ma trapezoidalny kształt i elewację wykonaną ze szkła i kamienia, która zmienia swój wygląd w zależności od kąta patrzenia i warunków atmosferycznych.
Wieżowiec został zaprojektowany z myślą o ekologii - posiada certyfikat BREEAM Excellent. Jego oryginalna forma wynika zarówno z chęci stworzenia rozpoznawalnego budynku, jak i z dostosowania się do skomplikowanej działki w centrum miasta.
10. Wrocławskie Forum Muzyki
Architekci: Kuryłowicz & Associates
Rok ukończenia: 2015
Narodowe Forum Muzyki to budynek, który łączy prostą, elegancką formę z wyrafinowaną funkcjonalnością. Jego minimalistyczna bryła o zaokrąglonych narożnikach mieści salę główną na 1800 miejsc o wyjątkowej akustyce oraz trzy mniejsze sale kameralne.
Fasada budynku wykonana z piaskowca i szkła sprawia, że obiekt doskonale komponuje się z historycznym otoczeniem wrocławskiego Starego Miasta. Forum Muzyki stało się nie tylko domem dla orkiestr i festiwali muzycznych, ale także nową przestrzenią publiczną miasta dzięki placowi przed budynkiem i przestronnym foyer.
Honorowe wyróżnienia
W naszym zestawieniu nie zmieściło się wiele wartych uwagi realizacji. Na honorowe wyróżnienie zasługują:
- Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku - budynek, którego surowa, rdzewiejąca elewacja nawiązuje do stoczniowej przeszłości miejsca
- Hala Koszyki w Warszawie - przykład udanej rewitalizacji zabytkowej hali targowej
- Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku - o dynamicznej formie symbolizującej rozdarcie między przeszłością a przyszłością
- Centrum Spotkania Kultur w Lublinie - z charakterystyczną, transparentną fasadą
- Opolska Elektrownia Kultury - adaptacja dawnej elektrowni na centrum kultury
Dlaczego polska architektura zasługuje na uwagę?
Polska architektura ostatnich lat to fascynujący obszar twórczych poszukiwań. Polscy architekci oraz zagraniczni twórcy projektujący w Polsce potrafią łączyć globalną myśl architektoniczną z lokalnymi uwarunkowaniami i tradycjami.
Co ważne, coraz więcej powstających budynków to nie tylko efektowne bryły, ale także obiekty przyjazne dla użytkowników i środowiska, często z certyfikatami potwierdzającymi ich ekologiczny charakter.
Polska architektura jest coraz bardziej zauważana na arenie międzynarodowej, o czym świadczą liczne nagrody i wyróżnienia. Powyższe przykłady pokazują, że mamy się czym pochwalić i że warto śledzić rozwój polskiej sceny architektonicznej.